Gerda Huijbregts

‘Liever in gesprek blijven dan tegenover elkaar staan’

VDH Executive publiceert interviews met bestuurders in de zorg.
De inspiratie voor deze gesprekken vinden wij in de enorme eisen die aan bestuurders worden gesteld. De bestuurder is het baken in tijden van afnemende zekerheid, maar de (financiële) druk en verantwoordelijkheid nemen toe. ’Het handhaven van de koers’ is niet meer voldoende, relatieve rust en stabiliteit zijn weg. Zo worden eisen gesteld aan stijl, flexibiliteit en veranderbereidheid, maar ook aan het kunnen maken van duidelijke en vaak harde keuzes. Leven met onzekerheid is de nieuwe norm.

In de gesprekken staat de vraag centraal: hoe gaat een bestuurder hiermee om?
Wij gaan op zoek naar antwoorden op deze vraag en ook naar de verschillen in de antwoorden van bestuurders.

We spraken Gerda Huijbregts, bestuurder van Combinatie Jeugdzorg.

               ‘Liever in gesprek blijven dan tegenover elkaar staan’

‘Het stof van de transitie daalt neer, specialistische zorg en het lokale veld bewegen naar elkaar toe, dat geeft vertrouwen’, zegt Gerda Huijbregts, bestuurder van Combinatie Jeugdzorg. ‘Maar ook twee jaar na de transitie blijft het besturen van een jeugdhulporganisatie met regelmaat een ingewikkelde klus. Aandacht hebben voor de gewenste inhoudelijke ontwikkelingen en tegelijk te maken krijgen met forse bezuinigingen, dat vraagt veel van al onze medewerkers.’

‘Ik wist dat de transitie voor verandering zou zorgen, maar dacht niet dat het zo ingewikkeld zou zijn’, zegt Huijbregts. ‘We zijn al over de helft van 2016, maar hebben nog niet alle contracten voor dit jaar binnen. Er is nu wel beweging om het goed voor elkaar te krijgen. Als bestuurder worstel je soms met de vraag hoe lang je geduld hebt. Wanneer zeg je: nu is het klaar. Toch hebben we niet gekozen voor stoere taal, omdat we mijns inziens meer bereiken met geduld en meebewegen. Misschien is het de onder-de-rivieren-mentaliteit, met elkaar in gesprek blijven levert naar mijn overtuiging meer op dan tegenover elkaar staan. Al heb ik ook weleens gedacht: dit is te gek voor woorden, nu stuur ik een incassobureau.’

Op de pof
Niet alleen Combinatie Jeugdzorg kampte met het probleem dat min of meer ‘op de pof’ werd gewerkt. In januari dit jaar hadden jeugdhulporganisaties in Nederland bij gemeenten nog miljoenen aan rekeningen uitstaan. Dit heeft maanden geduurd. Huijbregts: ‘Wij hebben in ons werkgebied te maken met ruim 100 gemeenten. In het begin stuurden we rekeningen, terwijl gemeenten soms niet eens wisten dat ze verantwoordelijk waren voor cliënten van ons. De rekening was er sneller dan de verantwoordelijkheid. Nog steeds is dit probleem niet volledig opgelost, maar het is wel veel minder nijpend.’ 

Ingewikkeld
Het geeft aan hoe ingewikkeld het is om met zoveel organisaties in de keten zaken goed te regelen. Veel gemeenten hebben zich verslikt in de tijd die nodig was om een goed begin te maken met de transitie. Het was over en weer wennen. ‘We kregen soms met mensen te maken die werkelijk niet wisten waar het over ging. Ook dachten gemeenten in het begin nog weleens dat zorgorganisaties vooral voor hun eigen belang aan tafel zaten. Maar ook wij moesten wennen aan gemeenten. Dan vroegen we ons af: hoe werkt dat nou? Moeten we bijvoorbeeld het management van een gemeente benaderen of de wethouder? Dat was van beide kanten zoeken. Onze mensen hebben snoeihard gewerkt om dit proces in betere banen te leiden. Nu weten we van elkaar steeds beter wat we te bieden hebben, waar welke kennis ligt en wie waarmee aan de slag gaat. Alle partijen beseffen steeds meer dat we partners zijn, dat we het samen moeten doen. In het belang van kwetsbare jongeren en gezinnen die hulp nodig hebben.’

Kwetsbaar
Het woord ‘kwetsbaar’ maakt wat los bij Gerda Huijbregts. Heel haar werkzame leven wordt ze al getriggerd door ‘kwetsbare mensen’. Daar wil ze zich voor inzetten, dat is haar drijfveer. Dat was al zo toen ze als wijkverpleegkundige startte in Tilburg, het was ook haar belangrijkste motivatie om managementopleidingen te volgen en gezondheidswetenschappen te studeren in Maastricht. Toen ze in het management van een thuiszorgorganisatie in Eindhoven belandde, zette ze de stap naar de jeugdzorg. Ook weer omdat juist in deze tak van zorg veel kwetsbare mensen hulp nodig hebben. ‘Ik zet me graag in om de kwaliteit van de jeugdzorg te verbeteren en vind het leuk om dat via verschillende routes aan te vliegen, bijvoorbeeld door te werken aan de inhoud, aan een goed werkklimaat voor onze medewerkers, aan een goede bedrijfsvoering van onze organisatie en aan een betere samenwerking tussen alle partners die bij deze zorg betrokken zijn. Het uiteindelijk doel is kwetsbare jongeren en gezinnen de zorg te geven die ze nodig hebben.’

Complexe problematiek
Combinatie Jeugdzorg behandelt ongeveer 2000 kinderen per jaar. Het betreft kinderen en gezinnen met complexe opvoed- en/of opgroeiproblematiek. Ongeveer 65 procent van de jongeren heeft een psychiatrische stoornis, zoals een vorm van autisme, depressie of borderline. Ook verslaving van ouders zorgt voor veel problemen. ‘Veel jongeren ontwikkelen door diverse oorzaken gedragsproblemen, sommigen hebben een licht verstandelijke of fysieke beperking. Een aantal van de jongeren die we in zorg hebben is qua niveau in hun leven enorm overvraagd. Dat zie je vaak niet aan de buitenkant. Belangrijk is de context waarin een kind opgroeit. Als binnen het gezin grote problemen zijn op het gebied van huisvesting, werkeloosheid, verslaving, schulden of een combinatie hiervan, is het voor een kind lastig om goed op te groeien en voor ouders lastig om goed op te voeden. De vraag is dan: wat heeft dit kind aan behandeling nodig? Daar moet de omgeving bij betrokken worden. Als een kind bijvoorbeeld de dupe is van grote relatieproblemen van de ouders, hoe kunnen we dan de ouders zo ondersteunen dat ze hun ouderrol weer op kunnen pakken en niet alleen aandacht hebben voor hun onderlinge gevecht? We behandelen niet alleen de jongere, maar het hele systeem eromheen. Daarbij is het van belang om ‘De kunst van het normale’ te bewaken: het vermogen om het gewone te doen met de kennis van het bijzondere. Als specialist in opvoeden en opgroeien is dat waar wij voor staan.’

Wonen doe je thuis
Maar wat doet de specialistische zorg en wat doet de eerstelijnszorg? Combinatie Jeugdzorg kiest voor specialistische hulp voor de meest kwetsbare kinderen en gezinnen vanuit het inhoudelijke thema ‘Wonen doe je thuis’. ‘Deze opdracht stellen we ons al langer. Elk kind gunnen we een eigen thuis. Ook als een kind intensieve behandeling nodig heeft, kijken we wat het kind nodig heeft om thuis te blijven wonen. En als dat echt niet kan, dan kan een pleeggezin of een gezinshuis uitkomst bieden. Met de vertrouwdheid van een vaste omgeving is het immers plezierig opgroeien. Natuurlijk werken in onze behandelgroepen bewogen professionals, maar een kind dat in een groep verblijft, heeft al gauw te maken met zeven tot negen opvoeders. Want professionals hebben vrije dagen of veranderen van werkgever. Dat maakt het voor de jongere moeilijk zich te hechten. We hebben gezegd: ondanks de transitie, de veranderingen en het krimpend budget richten we ons zoveel mogelijk op kleinschalig wonen en intensieve hulp in de eigen woonomgeving van de jongere. Het is nog wel zoeken hoe we dit betaalbaar krijgen.’

Medewerkers ‘meenemen’
Huijbregts vindt het belangrijk om bij dit soort fundamentele keuzes medewerkers ‘mee te nemen’. Meer regie bij cliënten, maar ook meer regie bij medewerkers en bij de teams. ‘Dat betekent dat we refereren aan professionele autonomie, maar ook aan professionele verantwoordelijkheid. Het betekent bijvoorbeeld dat niet iedereen die ene leuke training moet willen volgen, maar ook zelf de vraag moet stellen wat het team aan kennis en expertise nodig heeft. Ik neem medewerkers graag mee in het perspectief dat we voor ons zien. Zij moeten zich bewust zijn van waar we naartoe gaan. Ik neem ze mee in de dilemma’s waar we voor staan, de afwegingen die we moeten maken. Ik moet ook durven zeggen: sorry, dat weet ik nog niet. Of: dit hebben we verkeerd ingeschat, zo kunnen we niet verder. Medewerkers waarderen deze transparantie. Zo wek je vertrouwen als bestuurder.’

Kennis delen
Het was ingewikkeld, het is nog steeds ingewikkeld, maar het stof van de transitie daalt nu toch neer. ‘De komende vijf jaar moet de transitie inhoudelijk echt vorm gaan krijgen. Hoe zetten we lokaal de zorg stevig neer, zodat jonge kwetsbare cliënten goede zorg krijgen dicht bij hun eigen woonomgeving? Specialistische zorg, gemeenten, onderwijs en andere zorgdomeinen moeten hiervoor samen optrekken. Wij moeten nadenken hoe we in dit nieuwe samenwerkingsverband onze specialistische zorg inzetten. Hoe zorgen we dat onze specialistische zorg goed aansluit bij wat lokaal nodig is? Belangrijk is dat alle partijen hun kennis delen. Vroeger had je macht als je kennis hád, nu als je kennis déélt!’

Dit interview is op verzoek van VDH Executive uitgewerkt door Ben Tekstschrijver, tekstschrijver gespecialiseerd in de zorg. 

reacties